بازی‌های فکری برای کودکان یک و دو سال

بازی‌های فکری نقش بسیار مهمی در توسعه ذهنی، جسمی و اجتماعی کودکان زیر دو سال دارند. در این سنین، کودکان با استفاده از بازی‌ها می‌توانند توانایی‌های حسی و حرکتی خود را تقویت کرده و مهارت‌های اولیه مانند حل مسئله، هماهنگی بین چشم و دست، و مهارت‌های شناختی را پرورش دهند. بازی‌های فکری می‌توانند کودک را به کشف محیط پیرامون خود تشویق کرده و پایه‌های یادگیری را از همان ابتدا در او بنا کنند.

مقدمه‌ای بر بازی‌های فکری کودکان زیر ۲ سال

در این مرحله از رشد، کودکان به شدت در حال یادگیری از طریق حواس پنجگانه خود هستند. لمس کردن، نگاه کردن، شنیدن و حتی چشیدن، ابزارهایی هستند که کودک از طریق آن‌ها جهان خود را می‌شناسد. بنابراین، بازی‌های فکری باید شامل فعالیت‌هایی باشند که این حواس را تحریک کنند. همچنین بازی‌هایی که شامل حرکات دست و پای کودک باشند، به تقویت مهارت‌های حرکتی و جسمانی او کمک می‌کنند.

انواع بازی‌های فکری برای کودکان زیر ۲ سال

1. بازی‌های حسی (Sensory Play):  این بازی‌ها به تقویت حواس کودک کمک می‌کنند. برای مثال، استفاده از اسباب‌بازی‌هایی که صدا تولید می‌کنند، یا بافت‌های مختلف دارند، باعث تحریک حس شنیداری و لامسه کودک می‌شود. اسباب‌بازی‌هایی که می‌توانند لمس، فشردن یا کوبیدن را تجربه کنند، از نمونه‌های خوب این دسته هستند.
2. پازل‌های ساده و شکل‌های هندسی: پازل‌های ساده با شکل‌های بزرگ و رنگارنگ می‌توانند به کودک کمک کنند تا مفاهیم ابتدایی مثل رنگ‌ها، اشکال و اندازه‌ها را بیاموزد. همچنین این نوع بازی‌ها باعث تقویت توانایی حل مسئله و هماهنگی بین چشم و دست می‌شوند.
3. بازی‌های حرکتی: بازی‌هایی که کودک را به حرکت وادار می‌کنند، مانند بازی با توپ، کمک می‌کنند تا کودک توانایی‌های حرکتی خود را تقویت کند. این نوع بازی‌ها به رشد فیزیکی کودک نیز کمک شایانی می‌کنند.
4. بازی‌های موسیقایی: معرفی صداهای مختلف به کودک، مانند زنگ‌ها، سازهای ساده یا آهنگ‌های کودکانه، باعث تحریک حس شنیداری و بهبود تمرکز می‌شود. کودک با شنیدن صداها، به تدریج با مفهوم ریتم و موسیقی آشنا می‌شود.
5. بازی‌های تماسی: اسباب‌بازی‌هایی که لمس و حس کردن بافت‌ها را تشویق می‌کنند، مانند توپ‌های نرم، پارچه‌های مختلف یا اسباب‌بازی‌های لمسی، به تحریک حس لامسه کودک کمک می‌کنند.

فواید بازی‌های فکری برای کودکان زیر ۲ سال

1. تقویت مهارت‌های حرکتی:  بسیاری از بازی‌های فکری به کودک کمک می‌کنند تا هماهنگی بین چشم و دست و توانایی‌های حرکتی خود را تقویت کند. این مهارت‌ها پایه‌ای برای مهارت‌های پیچیده‌تر در آینده خواهند بود.
2. افزایش تمرکز و توجه: بازی‌های فکری باعث می‌شوند که کودک زمان بیشتری را برای تفکر و تمرکز صرف کند. این تمرینات به تقویت توجه و افزایش توانایی حل مسئله کمک می‌کنند.
3. توسعه حواس پنجگانه: استفاده از اسباب‌بازی‌هایی که حس‌های مختلف کودک را تحریک می‌کنند، به توسعه حواس پنجگانه او کمک می‌کند. از شنیدن صداهای مختلف تا لمس بافت‌های گوناگون، همه در تقویت شناخت کودک موثر هستند.
4. ارتباطات اجتماعی و عاطفی: برخی از بازی‌های فکری که با همکاری والدین انجام می‌شوند، به کودک کمک می‌کنند تا ارتباطات اجتماعی و عاطفی خود را تقویت کند. این بازی‌ها حس امنیت و محبت را در کودک تقویت کرده و باعث ایجاد اعتماد به نفس در او می‌شوند.

چگونه بهترین بازی‌های فکری را برای کودکان زیر ۲ سال انتخاب کنیم؟

1. امنیت اسباب‌بازی‌ها: اولین و مهم‌ترین نکته در انتخاب بازی‌های فکری برای این گروه سنی، امنیت اسباب‌بازی‌هاست. اسباب‌بازی‌ها باید بدون قطعات کوچک و قابل بلعیدن باشند و از مواد غیر سمی و مناسب کودکان ساخته شده باشند.
2. سادگی: بازی‌های فکری برای کودکان زیر ۲ سال باید ساده و قابل درک باشند. اسباب‌بازی‌هایی که دارای رنگ‌های شاد و اشکال ساده هستند، معمولاً بیشترین جذابیت را برای این سنین دارند.
3. تعامل و درگیری حسی: اسباب‌بازی‌هایی که تعامل بیشتری با کودک دارند و حس‌های مختلف او را تحریک می‌کنند، مناسب‌تر هستند. بازی‌هایی که صدایی تولید می‌کنند یا دارای بافت‌های مختلف هستند، انتخاب خوبی برای تحریک حس شنیداری و لامسه کودک هستند.
4. جنس و اندازه مناسب: مواد و اندازه اسباب‌بازی‌ها باید مناسب سن کودک باشد. از اسباب‌بازی‌های خیلی کوچک یا تیز خودداری کنید و همیشه اطمینان حاصل کنید که جنس اسباب‌بازی‌ها نرم و انعطاف‌پذیر باشد

مثالهایی برای بازی های فکری کودکان زیر یک سال

در زیر 30 مثال از بازی‌های فکری مناسب برای کودکان زیر 1 سال ارائه می‌شود که همگی به توسعه مهارت‌های حسی، حرکتی و شناختی آن‌ها کمک می‌کنند:

1. بازی با توپ‌های نرم:  توپ‌های نرم که کودک می‌تواند آن‌ها را بگیرد و فشار دهد، به تقویت حس لامسه و هماهنگی دست و چشم کمک می‌کنند.
2. آینه بازی:قراردادن یک آینه ایمن در مقابل کودک به او کمک می‌کند تا با تصویر خود آشنا شود و کنجکاوی او را برای شناخت چهره‌ها برانگیزد.
3. بازی با اسباب‌بازی‌های صدادار: اسباب‌بازی‌هایی که هنگام تکان دادن صدا تولید می‌کنند، مانند جغجغه، باعث تحریک حس شنیداری کودک و تقویت توانایی تمرکز می‌شوند.
4. بازی با کتاب‌های پارچه‌ای: کتاب‌های پارچه‌ای رنگارنگ و با بافت‌های مختلف، به کودک کمک می‌کنند تا با لمس و مشاهده، تفاوت بافت‌ها و رنگ‌ها را تجربه کند.
5. پازل‌های شکل‌دار با قطعات بزرگ: پازل‌های ساده که از چند قطعه بزرگ با اشکال هندسی ساخته شده‌اند، به تقویت مهارت‌های حل مسئله و هماهنگی حرکتی کمک می‌کنند.
6. بازی با حلقه‌های چیدنی (Stacking Rings):حلقه‌های رنگارنگی که کودک می‌تواند روی هم بچیند، به یادگیری اندازه و ترتیب و همچنین تقویت مهارت‌های حرکتی کمک می‌کنند.
7. بازی با عروسک‌های پارچه‌ای: عروسک‌های نرم که کودک می‌تواند آن‌ها را بگیرد و بفشارد، به تقویت حس لامسه و شناخت اشیای نرم و سخت کمک می‌کنند.
8. بازی با اسباب‌بازی‌های لمسی:اسباب‌بازی‌هایی با بافت‌های متفاوت (مانند پارچه‌های نخی، پلاستیکی، یا مخملی) که به کودک امکان تجربه حسی متفاوت را می‌دهند.
9. بازی با مکعب‌های فومی:مکعب‌های فومی نرم و سبک که کودک می‌تواند آن‌ها را جابجا کرده یا روی هم بچیند، به تقویت توانایی حل مسئله و مهارت‌های دستی و حرکتی کمک می‌کنند.
10. بازی با آب و اسفنج:قراردادن اسفنج‌های کوچک و نرم در یک ظرف آب برای بازی، به کودک اجازه می‌دهد تا با فشردن و رها کردن اسفنج، حس لامسه و حرکتی خود را تقویت کند.
11. بازی با آویزهای موزیکال:
    آویزهای رنگارنگ و موزیکال که بالای گهواره یا تخت کودک نصب می‌شوند، به تقویت حس بینایی و شنوایی کمک می‌کنند و باعث آرامش و سرگرمی کودک می‌شوند.
12. بازی با توپ‌های حسی:
    توپ‌هایی با بافت‌ها و اندازه‌های مختلف که کودک می‌تواند آن‌ها را لمس کند و بغلتاند، به تقویت حس لامسه و هماهنگی دست و چشم کمک می‌کنند.
13. بازی با اسباب‌بازی‌های آبی:
    قراردادن اسباب‌بازی‌های شناور در آب برای بازی هنگام حمام، به کودک کمک می‌کند تا مفاهیم شناوری و وزن را تجربه کند و همزمان لذت ببرد.
14. بازی با صداهای مختلف:
    تولید صداهای مختلف با اسباب‌بازی‌های صدادار یا حتی ابزار ساده مثل کاسه و قاشق، به تقویت حس شنیداری و تشخیص تفاوت بین صداها کمک می‌کند.
15. بازی با چیدمان‌های متحرک (Mobile Toys):
    چیدمان‌های متحرک با اشکال و رنگ‌های جذاب که بالای تخت کودک نصب می‌شوند و به آرامی می‌چرخند، به تقویت تمرکز و پیگیری چشمی کمک می‌کنند.
16. بازی با بالش‌های لمسی:
    بالش‌های کوچک با بافت‌ها و رنگ‌های مختلف که کودک می‌تواند آن‌ها را در آغوش بگیرد یا لمس کند، به تحریک حواس مختلف و تجربه بافت‌های گوناگون کمک می‌کند.
17. بازی دالی موشه (Peek-a-Boo):
    بازی ساده‌ای که در آن چهره خود را با دست یا پارچه پنهان کرده و سپس نمایان می‌کنید. این بازی به تقویت توانایی تشخیص چهره و مفهوم پایداری اشیاء کمک می‌کند.
18. بازی با حیوانات پلاستیکی یا پارچه‌ای:
    نشان دادن حیوانات کوچک پلاستیکی یا پارچه‌ای و تولید صدای حیوانات، به کودک کمک می‌کند تا مفاهیم اولیه حیوانات و صداهای آن‌ها را بیاموزد.
19. بازی با دست و پاها (Foot/Hand Rattles):
    اسباب‌بازی‌هایی که به دست‌ها یا پاهای کودک بسته می‌شوند و با حرکت صدا می‌دهند، به کودک کمک می‌کنند تا هماهنگی بین حرکات خود و صداها را تشخیص دهد.
20. بازی با نورهای رنگی:
    استفاده از چراغ‌های کوچک رنگی یا اسباب‌بازی‌های نوری که رنگ‌ها را تغییر می‌دهند، به کودک کمک می‌کند تا تفاوت بین رنگ‌ها را درک کند و حس بینایی خود را تقویت کند.

مثال هایی برای کودکان بین 1 تا 2 سال

این سنین دوران رشد سریع مهارت‌های زبانی و اجتماعی است. بنا براین بازی های زیر این رشد را تقویت می کند.

1. پازل‌های ساده با قطعات بزرگ:
   پازل‌های ساده با قطعات کم و بزرگ که دارای اشکال یا حیوانات آشنا هستند، به کودک کمک می‌کند تا مفاهیم مطابقت و حل مسئله را بیاموزد.
2. بازی چیدن حلقه‌ها (Ring Stacker):
   چیدن حلقه‌های رنگی بر روی میله، باعث تقویت هماهنگی دست و چشم و درک اندازه و ترتیب می‌شود.
3. بازی با بلوک‌های ساختمانی (Building Blocks):
   کودک با استفاده از بلوک‌ها یا لگوهای بزرگ، می‌تواند ساختارهای ساده بسازد و مفهوم تعادل و خلاقیت را تجربه کند.
4. بازی شناسایی رنگ‌ها و شکل‌ها:
   استفاده از کارت‌ها یا اشکال رنگی برای شناسایی و تطبیق رنگ‌ها و شکل‌ها، به کودک کمک می‌کند تا مهارت‌های شناختی خود را توسعه دهد.
5. کتاب‌های تصویری تعاملی:
   کتاب‌های تصویری با صفحات قابل حرکت، لایه‌باز یا لمسی، به تقویت توانایی‌های زبانی و شناختی کودک کمک می‌کنند و او را به کشف و کاوش تشویق می‌کنند.
6. بازی با اسباب‌بازی‌های حیوانات و صداهای آن‌ها:
   نشان دادن حیوانات کوچک همراه با تولید صدای هر کدام، به کودک کمک می‌کند تا با دنیای حیوانات آشنا شود و مهارت‌های شنیداری و شنوایی خود را تقویت کند.
7. بازی دسته‌بندی و جفت‌کردن (Sorting Toys):
   اسباب‌بازی‌هایی که کودک باید اشکال یا رنگ‌ها را دسته‌بندی کند، به او کمک می‌کنند تا مهارت‌های تحلیلی و شناخت الگوها را تقویت کند.
8. توپ‌بازی ساده:
   پرتاب یا قل دادن توپ به سمت هدف یا فرد دیگر، به تقویت مهارت‌های حرکتی و هماهنگی دست و چشم کمک می‌کند.
9. بازی با آلات موسیقی ساده:
   استفاده از اسباب‌بازی‌های موسیقی مثل طبل، زنگ، یا زیلوفون، به کودک کمک می‌کند تا حس ریتم، شنیداری، و توانایی‌های حرکتی خود را تقویت کند.
10. بازی با جعبه‌های حسگر (Shape Sorter):
    جعبه‌هایی که کودک باید اشکال را در حفره‌های مناسب قرار دهد، به تقویت حل مسئله و هماهنگی دست و چشم کمک می‌کند.

این بازی‌ها برای رشد فکری و حرکتی کودکان بین 1 تا 2 سال بسیار مفید هستند و به آن‌ها کمک می‌کنند تا دنیای پیرامون خود را بهتر درک کنند و مهارت‌های جدیدی کسب کنند.

نتیجه‌گیری

بازی‌های فکری برای کودکان زیر ۲ سال نقش اساسی در توسعه مهارت‌های شناختی و حرکتی آن‌ها دارند. این بازی‌ها به کودکان کمک می‌کنند تا از طریق حواس خود، جهان پیرامون را کشف کنند و مهارت‌های اولیه مانند حل مسئله، تمرکز و هماهنگی را بیاموزند. انتخاب بازی‌های مناسب و ایمن برای این سنین از اهمیت بالایی برخوردار است.