تومیکا (Tomica): تاریخچه و معرفی

شرکت تامی ژاپن در سال 1924 توسط ایجیرا تومیاما در توکیو تأسیس شد و در طول سال‌ها به تولید انواع اسباب‌بازی‌ها پرداخته است. با این حال، در سال 1970، این شرکت خط تولید مدل‌های دایکاست خودروهای تومیکا را راه‌اندازی کرد تا با رقبایی چون Matchbox و Hot Wheels در بازار جهانی ماشین‌های اسباب‌بازی رقابت کند. به طور کلی، مدل‌های تومیکا به‌ویژه مدل‌های مقیاس 3 اینچی شناخته شده‌اند که تحت برند "ماشین‌های جیبی" در دهه 1970 در ایالات متحده به فروش می‌رفتند. پس از چهار دهه، تامی دوباره با نام تومیکا به بازارهای آمریکای شمالی و اروپا وارد شد.

سریال داخلی تومیکا

در ابتدای عرضه، تومیکا تنها به تولید مدل‌های خودرو و کامیون‌های برند ژاپنی پرداخت و این خط با شش مدل در سال 1970 شروع شد. این تعداد به سرعت افزایش یافت و در سال 1978 به 109 مدل رسید. مدل‌های این خط شامل انواع کوپه‌ها، سدان‌ها، تاکسی‌ها، اتوبوس‌ها، کامیون‌ها، و حتی مدل‌های خاص مانند موتور بخار و کشتی‌های اقیانوس‌پیما بود. مدل‌ها به شماره‌گذاری رسیدند و با انتشار مدل‌های جدید، مدل‌های قدیمی جایگزین شدند.

با این حال، در اوایل دهه 1980، تامی با مشکلات مالی مواجه شد و در سال 1983 تعداد مدل‌های تولیدی داخلی به 80 مدل کاهش یافت. مدل‌های موجود قبل از سال 1984 در جعبه‌های با پس‌زمینه سیاه عرضه می‌شدند که به نام "جعبه سیاه" شناخته می‌شدند. پس از سال 1984، همه مدل‌ها با طراحی جدید جعبه به روز شدند.

سریال خارجی تومیکا

برای رقابت در بازار جهانی، تامی از سال 1974 مدل‌های خارجی تومیکا را به بازارهای کانادا و ایالات متحده معرفی کرد. این مدل‌ها با بسته‌های تاولی که طراحی خاصی شبیه به جیب شلوار جین داشتند، عرضه می‌شدند. از سال 1976، تامی مدل‌های خارجی شامل خودروهای آمریکایی، آلمانی، ایتالیایی، بریتانیایی و فرانسوی را به تولید رساند. جعبه‌های این مدل‌ها با رنگ‌های پایه آبی و سفید شناخته می‌شدند و تا سال 1979 ادامه داشتند.

سری رایج تومیکا

در سال 1988، تامی مدل‌های خارجی را با سری داخلی ترکیب کرد و مدل‌های خارجی به سری داخلی افزوده شدند. شماره‌گذاری این مدل‌ها به صورت F به علاوه 80 انجام شد. اکثر مدل‌های خارجی پس از مدتی از خط تولید خارج شدند.

سری محدود تومیکا

از سال 2001 تا 2013، تامی سری TL را معرفی کرد که به‌طور خاص برای کلکسیونرها طراحی شده بود. این مدل‌ها با جزئیات بالا و چرخ‌های واقعی تولید می‌شدند و بسیاری از آن‌ها بر اساس مدل‌های معمولی تومیکا یا مدل‌های جدید طراحی شده بودند.

سری پرمیوم تومیکا

از آوریل 2015، تامی سری پرمیوم تومیکا را معرفی کرد که به جای سری محدود، به‌طور معمولی تولید می‌شود و از قالب‌های جدید برای خودروها استفاده می‌کند. این خط به‌طور ویژه به مخاطبان جوان‌تر هدف‌گذاری شده بود.

مدل‌های ویژه، تبلیغاتی و رویدادی

تومیکا همچنین مدل‌های ویژه، تبلیغاتی و رویدادی تولید کرده است که شامل چهار نوع اصلی هستند: مدل‌های معمولی با تغییرات کوچک، مدل‌های کامیون، مدل‌های اصلاح شده از مدل‌های موجود، و مدل‌های جدید تحت قراردادهای خاص. این مدل‌ها غالباً به عنوان مدل‌های معمولی پس از مدتی به خط تولید اضافه می‌شوند.

تولید و انتقال تولیدات تومیکا: از ژاپن به دیگر کشورها

تا سال 1993، مدل‌های تومیکا تقریباً به‌طور انحصاری در کارخانه محلی شرکت تامی در توکیو، ژاپن تولید می‌شد. با این حال، از اوایل دهه 1970، به دلیل هزینه‌های بالای نیروی کار در ژاپن، تامی بخشی از تولیدات خود را به کشورهای دیگر منتقل کرد. تا اواسط سال 2003، تمامی تولیدات تومیکا به خارج از ژاپن منتقل شد و دیگر هیچ مدل تومیکا در کارخانه اصلی تولید نمی‌شد.

تولید در هنگ کنگ

هنگ کنگ نخستین کشور خارج از ژاپن بود که تولید مدل‌های تومیکا را آغاز کرد. تولید در هنگ کنگ به مدت چند سال ادامه داشت و شامل شش مدل بود که در سال‌های 1971 و 1972 ساخته شدند:

1971 - شماره 10: هوندا N360

1971 - شماره 11: تویوتا اسپرینتر

1971 - شماره 12: کوپه روتاری مزدا کاپلا

1972 - شماره 30: میتسوبیشی گالانت

1972 - شماره 33: نیسان سدریک

1972 - شماره 42: داتسون 1300 پیک‌آپ

تولید در چین

تولید محدود در چین از سال 1990 آغاز شد و شامل مدل‌هایی از خط معمولی تومیکا مانند شماره 35 تویوتا سلیکا و شماره 73 ایسوزو دامپ بود. تولید در مقیاس بزرگ در چین از سال 1993 با "خط بریتانیا" که شامل 36 مدل بود، شروع شد. این خط تولید به‌طور مشترک با تامی بریتانیا توسط تامی ژاپن راه‌اندازی شد. به دنبال آن، از سال 1994، تمامی مدل‌های جدید در خط معمولی در چین تولید شد و تولید مدل‌های موجود نیز به تدریج به چین منتقل شد.

مثل مدل های

ماشین لامبورگینی وننو 118

نیسان اسکای لاین GT-R 34

ماشین میتسوکا راک استار 103

تومیکا پرمیوم تویوتا یریس  10 WRC

 تا جولای 1997، تمام خودروهای خط معمولی تومیکا در چین ساخته می‌شدند، با چند استثنا:

شماره 9: کامیون Komatsu Power Shovel      PC200 که در سال 1995 صادر شد و در ژاپن تولید شد      زیرا این مدل قبلاً در سال 1994 برنامه‌ریزی شده بود و اجزای آن با مدل‌های      قدیمی‌تر مشترک بود.

شماره 20: نیسان اسکای‌لاین GT-R R33 که در سال 1995 منتشر شد و در ژاپن تولید شد به دلیل استفاده از      مدل در قرارداد II ADO برای عرضه‌های ویژه.

شماره 30: میتسوبیشی پاجرو که در سال 1999 صادر شد و به‌طور موقت در ژاپن      تولید شد زیرا به‌عنوان مدل تبلیغاتی ویژه برای میتسوبیشی موتورز منتشر شده      بود.

شماره 105: کامیون مسیر کوکاکولا که در سال 1996 صادر شد و ساخت ژاپن بود.

تولید در ویتنام و تایلند

تولید تومیکا در اوایل سال 2009 به ویتنام منتقل شد که این انتقال به صورت مرحله‌ای و طی چند سال انجام شد. برخلاف انتقال از ژاپن به چین که مدل‌های معمولی جدیدی در ژاپن تولید نمی‌شد، در این دوره نسخه‌های جدیدی از ویتنام و چین تا سال 2013 منتشر شدند. در سال 2010، زمانی که Technology Tomica معرفی شد، تولید در ابتدا در تایلند انجام شد و از سال 2012 به ویتنام منتقل شد.

سبک‌های چرخ تومیکا

اولین خودروهای تومیکا دارای چرخ‌های یک‌تکه با روکش کروم بودند. از سال 1971، مدل‌های با چرخ‌های دو تکه به بازار آمدند و چرخ‌های یک‌تکه با روکش کروم تا سال 1972 کنار گذاشته شدند، مگر در مدل‌های تولید شده در هنگ کنگ که همچنان از این طراحی استفاده می‌شد. چرخ‌های دو تکه تا سال 1977 استفاده شدند و از سال 1976، چرخ‌های یک‌تکه جدید با سبک‌های مختلف معرفی شدند و هنوز هم مورد استفاده قرار می‌گیرند.

طرح متداول چرخ، شامل کروم پنج پره بر روی فرم پلاستیکی مشکی است که به نظر می‌رسد دارای پنج نودانی در اطراف لبه چرخ باشد (معمولاً به نام چرخ 4/5 میخ‌دار شناخته می‌شود). این طراحی حتی با خودروهای جدیدتر ساخت ویتنام ادامه یافت. همچنین، سبک‌های دیگری از چرخ‌ها شامل پلاستیکی مشکی با عرض بیشتر و کروم تک‌پره نیز وجود دارد. بعدها، تومیکا طراحی چرخ‌ها را کمی تغییر داد و برای SUVها، مانند نیسان X-Trail و میتسوبیشی پاجرو، چرخ‌های کروم 4 پره با شیارهای بیرونی طراحی شد.

سریال‌های دیگر Tomica

Tomica بلند

خودروهای بلند جدید از خط معمولی Tomica کمی کوچکتر از Long Tomicas اصلی هستند. سری "Long Tomica" در سال 1977 راه‌اندازی شد تا اتوبوس‌های طولانی‌تر و کامیون‌های نیمه‌تریلر را که برای جعبه‌های کوچک معمولی مناسب نبودند، پوشش دهد. این مدل‌ها شامل کامیون‌ها، اتوبوس‌های مفصلی و قطارهای Shinkansen بودند و تا سال 1993 به صورت تک مدل تولید شدند. برخی از این مدل‌های بلند هنوز پس از سال 1993 در مجموعه‌های هدیه ظاهر می‌شوند. به عنوان مثال، مجموعه وسایل نقلیه فرودگاهی JAL و اتوبوس تراتن اسکای لاینر که در بریتانیا به سفر می‌رفت، نمونه‌هایی از این مدل‌ها هستند.

از سال 2009، Tomica نسخه‌های جدیدتری از "Long Tomica" تولید کرد، از جمله قطارهای Shinkansen جدیدتر و کامیون‌های نیمه‌تریلر بزرگ‌تر، که به عنوان بخشی از سری معمولی با شماره مدل‌های 121 تا 140 معرفی شدند.

خودروهای نظامی Tomica

در سال 1973، Combat Tomica 1/87 معرفی شد که شامل تانک‌های نظامی مدل M-60 و دیگر انواع خودروهای نظامی بود. این خط شامل دو نوع مختلف بود: مدل‌های معمولی که در جعبه‌های کاغذی با چرخ‌های ثابت عرضه می‌شدند و کیت‌های مدل فلزی که نیاز به مونتاژ دستی داشتند. تولید Combat Tomica به دلیل هزینه‌های بالا تنها چند سال ادامه یافت، اما Tomica به تولید خودروهای نظامی مانند کامیون‌های پرتاب موشک، کامیون‌های نیرو و جیپ‌ها برای خط تولید معمولی «3 اینچی» خود ادامه داد.

Tomica Dandy

Tomica Dandy که از سال 1972 تا 1993 تولید شد، خودروهایی در مقیاس بزرگ‌تر (1:43) بود. این سری ابتدا شامل مدل‌های داخلی ژاپنی بود و از سال 1977 به خودروهای خارجی نیز پرداخت. مدل‌های Dandy در ابتدا با شماره‌گذاری خاصی همراه بودند که در سال 1984 تغییر کرد. این مدل‌ها فلزی ریخته شده و معمولاً دارای پایه‌های فلزی بودند. برخی از آن‌ها ویژگی‌های خاصی مانند چراغ‌های جلوی پاپ‌آپ داشتند. در سال 2001، Tomica شش مدل Dandy را در تعداد محدود منتشر کرد.

Tomica موتوری

تامی در اواخر دهه 1970 تولید خودروهای موتوری را آغاز کرد و سری Power Tomica را معرفی کرد. این سری به سرعت کنار گذاشته شد و در سال 1992 به B/O Tomica تغییر نام داد. این خودروها از سال 1997 تحت نام Motor Tomica تولید شدند و تا سال 2003 به صورت تک مدل عرضه می‌شدند. از آنجا که B/O Tomica ساخت ژاپن بود و Motor Tomica ساخت چین، مدل‌های موتور Tomica معمولاً مقیاس‌های تغییر یافته‌ای داشتند. در سال 2005، سری جدیدی از Tomica موتوردار با هدف کودکان نوپا معرفی شد که شامل وسایل نقلیه عمومی و از پلاستیک ABS ساخته شده بود.

پولبک  Tomica

مدل‌های پولبک Tomica برای اولین بار در دهه 1980 معرفی شدند و شامل شش مدل بودند. این مدل‌ها در سال 2002 دوباره تولید شدند.

صدا و نور Tomica

Tomica هر از چند گاهی خودروهایی با صدا یا نور یا هر دو تولید می‌کند. Sound Tomica که در سال 1992 معرفی شد، خودروهایی با صدا و نور بود که با فشار دادن چرخ‌ها فعال می‌شد. سری Siren Tomica از سال 1996 جایگزین Sound Tomica شد و دارای باتری‌های قابل تعویض بود. Chat Tomica که در سال 2000 معرفی شد، شامل صداهای ضبط شده بود ولی بدون نور. Technology Tomica که در سال 2010 معرفی شد، تنها دارای چراغ‌هایی بود که با چرخاندن خودرو برق تولید می‌کردند. Tomica 4D، آخرین سری، شامل خودروهایی با صدای موتور و لرزش است.

   Tomica Limited Vintage

از سال 2004، Tomytec، یکی از شعبه‌های Tomy، مدل‌های واقعی بیشتری برای بازار کلکسیونرها تولید کرد. این مدل‌ها تحت سری Tomica Limited Vintage به بازار عرضه می‌شوند و به ویژه بر روی خودروهای کلاسیک ژاپنی از دهه‌های 1950 و 1960 تمرکز دارند. مدل‌هایی مانند هوندا S800، نیسان سدریک، پرنس گلوریا و Toyopet Crown در این دسته قرار دارند. این مدل‌ها از جزئیات بیشتری نسبت به مدل‌های معمولی Tomica برخوردار هستند.

در سال 2006، خط Tomica Limited Vintage - Neo [TLV-N] معرفی شد و شامل خودروهایی از دهه‌های 1970 و 1980 می‌شود. مشابه سری Limited Vintage، تمرکز این خط نیز بر کلکسیونرهای بزرگسال است و دارای سطح بالایی از واقع‌گرایی با توجه به جزئیاتی مانند چرخ‌ها، لاستیک‌ها، رنگ، تزئینات و نشان‌ها است. این مدل‌ها دارای سیستم تعلیق مشابه مدل‌های اصلی Tomica هستند و همگی در مقیاس 1/64 تولید می‌شوند.

سری Tomica Limited Vintage Neo بیشتر بر روی خودروهای خیابانی ژاپنی تولید شده در اواخر دهه 1970 و پس از آن تمرکز دارد. همچنین، وسایل نقلیه درام فیلم و تلویزیون و ماشین‌های مسابقه ویژه نیز در این سری معرفی شده‌اند، مانند خودروهایی از درام‌های پلیسی دهه 80 مانند سیبو کیساتسو و ابونای دکا یا JGTC Super Silhouette Skyline. اخیراً، به دلیل تبدیل خودروهای مدل قبلی به وضعیت کلاسیک و افزایش مطلوبیت خودروهای ژاپنی از دهه 1990 و 2000، خودروهای دهه 1990 نیز به این خط اضافه شده‌اند، از جمله EF/EG/EK هوندا سیویک، R32 نیسان اسکای لاین GT-R و هوندا NSX.

ماشین‌های شخصیت خاص

در سال‌های اولیه، Tomica خودروهایی با شخصیت‌های معروف تولید می‌کرد که از همان کستینگ‌های خط معمولی Tomica استفاده می‌کرد. اولین نمونه‌ها از این خودروها در دهه 1970 با شخصیت اسنوپی بودند. این مدل‌ها برای آویوا تولید شده و به نام تجاری آویوا فروخته می‌شدند و توسط Tomica بازاریابی و توزیع نمی‌شدند.

در اوایل دهه 1980، Tomica مدل‌هایی با شخصیت‌های ماپت تولید کرد. همچنین در دهه 1980، Tomica به تولید وسایل نقلیه با شخصیت‌های دیزنی پرداخت و سری Putica Disney را معرفی کرد. این سری تا اواخر دهه 1990 ادامه یافت و در طول دهه 2000 نیز در جعبه‌های سبک اصلی دوباره منتشر شد.

در دهه 1990، Tomica مجموعه دیگری با استفاده از مدل‌های معمولی Tomica و برخی مدل‌های Matchbox با افزودنی‌هایی مانند توپ، زره و شلنگ آب راه‌اندازی کرد. این مجموعه شامل سری‌های Bakuso Kyodai Let's & Go !! (爆走兄弟レッツ&ゴー) که در سال 1996 معرفی شد و سری Mach Go Go Go (マッハＧｏＧｏＧＧｏ)، که در سال 1998 به بازار آمد، بود.

در سال 2002، مجموعه‌ای به نام Magnum Rescue معرفی شد که شباهت زیادی به سری Tomica Hyper امروزی داشت. اما به دلیل مسائل ایمنی، کروز پلیس نجات مگنوم بلافاصله پس از عرضه فراخوان شد.

به مناسبت شصتمین سالگرد تامس و دوستان، در سال 2005، Tomica سری Thomas the Tank Engine را راه‌اندازی کرد. در سال‌های اخیر، Tomica مجموعه‌های شخصیت‌های تخصصی را گسترش داده است، شامل سری‌های هایپر تومیکا، اتومبیل‌ها (انیمیشن دیزنی/پیکسار)، پوکمون، ریج ریسر، سری موتورهای دیزنی، و انیمه‌های مسابقه‌ای و مانگا مانند Initial D و Circuit no Ōkami.